IRAJ PEZESHKZAD – Ο θείος μου ο Ναπολέων

Απο βιβλιαράκια που είχαμε μείνει; Α, ναι μάλιστα. Στο Σελίν. Τη βδομάδα που τέλειωσε το σχολείο, τέλειωσα και το Σελίν, ήταν γενικά μια βδομάδα αποχαιρετισμών. Μετά από τόση ένταση στη ζωή και στα βιβλία χρειαζόμουν κάτι πιο ελαφρύ, κάτι χαρούμενο. Το βιβλίο που μου είχαν στείλει από το bookcrossing ήταν ό,τι έπρεπε.

ΤΟ συγγραφέα Iraj Pezeshkzad δεν τον είχα ξανακούσει ούτε είχα διαβάσει τίποτε άλλο από Ιρανική λογοτεχνία. Η μόνη μου φιλολογική επαφή με αυτή τη χώρα ήταν το βιβλίο της Αζάρ Ναφίζι «Η Λολίτα στην Τεχεράνη» που είχα διαβάσει πριν από καιρό, καθώς και τα κόμικς της Μαργιάν Σατραπί. Γι αυτό η εισαγωγή της Ναφίζι σε αυτό το βιβλίο ήταν πολύ χρήσιμη. Αυτά που λέει για το πως συνδέεται το συγκεκριμένο βιβλίο με τη σημαντική λογοτεχνική παράδοση του Ιράν είναι ακρως βοηθητικά όταν διαβάζεις ένα βιβλίο τόσο άγνωστο από μια κουλτούρα τόσο διαφορετική. Γιατί κακά τα ψέμματα, μπορεί να μην έχω διαβάσει πολλά βιβλία από το Βέλγιο αλλά πόσο να διαφέρουν από τα Γερμανικά ας πούμε.

«Ο Θείος μου ο Ναπολέων» λοιπόν είναι ένα πασίγνωστο στο Ιράν βιβλίο, αγαπημένο από πολλές γενιές, που έχει γίνει τηλεοτπική σειρά και έχει περάσει στη λαική κουλτούρα του τόπου. Γράφτηκε το 1973 και μεταφράστηκε στα Αγγλικά το 1996 από τον Ντίκ Ντειβις, και από αυτή τη μετάφραση το μετέφρασε και η Λητώ Σεϊζάνη. Ο Ντικ Ντέιβις γράφει κι αυτός έναν ουσιαστικό πρόλογο και αναφέρει τις δυσκολίες του να μεταφέρει τα στοιχεία της τοπικής γλώσσας κάποιων ηρώων του βιβλίου.

Το βιβλίο περιστρέφεται γύρω από τις περιπέτειες μιας ευρείας Ιρανικής οικογένειας τη δεκαετία του ’40. Την ιστορία αφηγείται ένας 13χρονος, που ξαφνικά (μια Αυγουστιάτικη Παρασκευή, στις 3 παρά τέταρτο, ακριβώς) ερωτεύεται την ξαδέλφη του. Τρεις οικογένειες μοιράζονται την ίδια αυλή και οι ζωές τους μπλέκονται σε άπειρες κωμικές καταστάσεις. Ο θείος του τίτλου είναι ένα πρώην αξιωματικός του στρατού που έχει πάρει σύνταξη και ζει αναπολώντας τις «δόξες» του παρελθόντος αλλά και τις συνομωσίες του παρόντος. Μεγάλος θαυμαστής του Ναπολέοντα τρέφει άσβεστο μίσος για τους Άγγλους και πιστεύει ότι όλοι επιζητούν την εξόντωση του. Η παράνοια αυτού του θείου δημιουργεί παρεξηγήσεις και κόντρα παρεξηγήσεις και μέσα σε όλο αυτό τον κυκεώνα εμφανίζονται διάφοροι τύποι χαρακτηριστικοί της Ιρανικής κοινωνίας της εποχής, που όμως φαίνεται δεν απέχουν πολύ από τη σημερινή. Ο νεαρός αφηγητής προκειμένου να μη χάσει την αγαπημένη του μπλέκει και περιπλέκει τις καταστάσεις. Το γεγονός ότι ο πατέρας του εχθρεύεται το θείο και τις εμμονές του, δε βοηθάει καθόλου. Επιπλεόν δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να ευοδοθεί το ειδύλλιο γιατί η κοπέλα προέρχεται από αριστοκρατική οικογένεια και ο νεαρός είναι φτωχός και ασήμαντος. Ένας άλλος, όμορφος θείος, ταξιδεμένος και μεγάλος εραστής προσπαθεί να πείσει το μικρό πάει μια βόλτα στο Σαν Φραντσίσκο, να κάνει σεξ δηλαδή και αυτές οι αναφορές είναι οι πιο αστείες του βιβλίου. Ο νεαρός όμως είναι ρομαντικός, και ούτε που θέλει να σκεφτεί αυτή την πιθανότητα. Και ο καιρός περνάει, οι άνθρωποι μαλώνουν και μετά φιλιώνουν, ο ωραίος θείος αποπλανά μικρές και μεγάλες κυρίες, ο θείος Ναπολέων φαντάζεται χίλιες συνομοσίες, αρρωσταίνει και παρασύρει στην τρέλα του όσους μπορεί.

Η αλήθεια είναι ότι το βιβλίο κυλάει κάπως αργά στην αρχή και η συνεχής επανάληψη κάποιων διηγήσεων κουράζει. Αλλά όταν μπεις στο ρυθμό του σε παρασύρει και νιώθεις ότι πράγματι είσαι κι εσύ σε αυτή την αυλή, και συμπάσχεις με το νεαρό αφηγητή. Γιατί ποιος δε θυμάται αυτή την εποχή που ερωτευόμασταν τόσο απόλυτα, που το αντικείμενο του ερωτά μας ήταν τέλειο από κάθε άποψη, που ένα χαμόγελο του σήμαινε την απόλυτη ευτυχία και το να μην βλέπουμε αυτόν που αγαπούσαμε σήμαινε να βυθιζόμαστε στη λύπη για ώρες, τότε που η μαμά μας, μας ρωτούσε «Τι έχεις παιδί μου;» κι εμείς απαντούσαμε «Τίποτα». Ήμασταν έφηβοι, και νομίζω ότι αυτοί είναι οι πιο επώδυνοι έρωτες. Έντονοι, αλλά ευτυχώς σύντομοι…

Έτσι είναι κι αυτό το βιβλίο, αθώο και πολιτικό ταυτόχρονα, έντονο και σατιρικό, ελαφρύ και σοβαρό την ίδια στιγμή. Αν αρέσει και σε σας να διαβάζετε βιβλία από διαφορετικά μέρη, ειδικά μέρη που δε γνωρίζουμε καλά τότε είμαι σίγουρη ότι θα το ευχαριστηθείτε. Εγώ ευχαριστώ τα παιδιά του bookcrossing που μου το σύστησαν και ειδικά τη Λητώ που με συμπεριέλαβε σε αυτό το bookring.

Να κάνω και μια μικρή σχολαστική παρατήρηση: Μα, καλά, κανείς από τους διορθωτές και επιμελητές δεν πρόσεξε ότι στο εξώφυλλο του βιβλίου το όνομα του συγγραφέα έχει γραφτεί με Z αντί για J; Μικρή ασήμαντη (;) λεπτομέρεια θα μου πείτε. Ίσως.