ΙΖΑΜΠΈΛ ΑΛΙΈΝΤΕ – Πάουλα

Το έχουμε πει ξανά ότι δεν είναι όλα τα βιβλία για όλες τις στιγμές. Πιάνουμε ένα βιβλίο κάποια στιγμή το παρατάμε χωρίς να ξέρουμε καλά καλά γιατί και 10 χρόνια μετά αυτό το ίδιο βιβλίο μας φαίνεται εξαιρετικό. Ίσως γιατί εμείς είμαστε άλλοι άνθρωποι πλέον. Από την Ιζαμπέλ Αλιέντε είχα διαβάσει το Σπίτι των Πνευμάτων κάποια στιγμή τη δεκαετία του 90 αλλά έκτοτε τίποτε άλλο. Γνώριζα γι αυτό το βιβλίο αλλά έλεγα ότι θα είναι πολύ βαρύ λόγω του θέματος του. Να που τα έφερε έτσι η ζωή που να χρειάζομαι ακριβώς αυτό το βάρος. 

Η αφήγηση της Αλιέντε ξεκινάει όταν η κόρη της, 27 χρόνων, πέφτει σε κώμα λόγω μιας πολύ σοβαρής ασθένειας. Η συγγραφέας, απεγνωσμένη, ξεκινάει να κάνει αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα από τη μία για να το βρει η κόρη της όταν ξυπνήσει και απ την άλλη για να μην τρελαθεί η ίδια. Ξεκινάει να γράφει. Κι έτσι το βιβλίο είναι μοιρασμένο ανάμεσα στα κεφάλαια όπου η συγγραφέας αφηγείται την εξέλιξη της ασθένειας της κόρης της και στα άλλα όπου γράφει την ιστορία της ζωής τους μέχρι τότε. Με πρόσχημα την πιθανή απώλεια μνήμης της Πάουλας καταγράφει την οικογενειακή τους ιστορία μέχρι το 1992. Μια και προέρχονται όμως από μία σημαντική οικογένεια της Χιλής και από μία έντονη ιστορική περίοδο, η αφήγηση αποκτά ευρύτερο ενδιαφέρον, ξεπερνάει το στενό οικογενειακό περιβάλλον και γίνεται καταγραφή ολόκληρης εποχής. 

Θυμόμουν απ’το Σπίτι των Πνευμάτων ότι η Αλιέντε είναι μεγάλη παραμυθού. Ότι προέρχεται από μία παλιά αφηγηματική σχολή, ότι μοιάζει να έχει φάει με το κουτάλι όλο το Μάρκες και τον Λιόσα και το Χόρχε Αμαντου, ή κι αν δεν τους έχει διαβάσει έχουν περάσει μέσα της. Τα πνεύματα, η ταυτόχρονη πίστη στην επιστήμη και σε κάτι άλλο ακατανόμαστο και μυστήριο, ο φεμινισμός και η παράδοση, η οικονομική ανεξαρτησία και η αποικιοκρατία, η δημοκρατία, ο έρωτας, το γράψιμο είναι τα θέματα της ακόμη κι όταν γράφει για την κόρη της που αργοπεθαίνει σε ένα νοσοκομείο στη Μαδρίτη. 

“Καθισμένη δίπλα σου, παρατηρώντας σε μία οθόνη τις φωτεινές γραμμές που δείχνουν τους χτύπους της καρδιάς σου, προσπαθώ να επικοινωνήσω μαζί σου με το μαγικό τρόπο της γιαγιάς μου. Αν εκείνη βρισκόταν εδώ, θα μπορούσε να σου δώσει τα μηνύματα μου και να με βοηθήσει να σε κρατήσουμε σε αυτό τον κόσμο. Έχεις ξεκινήσει ένα παράξενο ταξίδι στους αμμόλοφους του ασυνείδητου. Γιατί τόσα λόγια, αν δεν μπορείς να με ακούσεις; Γιατί αυτές οι σελίδες που ίσως ποτέ δε θα τις διαβάσεις; Η ζωή μου διαμορφώνεται καθώς τη διηγούμαι και η μνήμη μου στεριώνει με τη γραφή. Όσα δε βάζω σε λόγια πάνω στο χαρτι, τα σβήνει ο χρόνος. ”

Το γράψιμο και η αφήγηση ως θεραπεία. Δεν ξέρω αν η Αλιέντε γνώριζε το 1992, ή αν υπήρχαν καν οι θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούν την αφήγηση της ζωής μας για να βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε τραύματα και πόνο. Όμως αυτό που κάνει το καταλαβαίνω , το χρησιμοποιώ κι εγώ, το χρειάζομαι. Έχει κι άλλα σημεία που δείχνει μία έντονη ψυχολογική στάση όπως ας πούμε όταν βλέπει ένα εφιάλτη και η μητέρα της την παρηγορεί λέγοντας της ότι στα όνειρα μας είμαστε όλα τα πρόσωπα που εμφανίζονται. Ότι τα όνειρα λένε κάτι για μας αλλά ποτέ για τα πρόσωπα που βλέπουμε. 

Η Αλιέντε είναι γεννημένη για να λέει ιστορίες. Στην οικογένεια της γνώρισε κι άλλους μάστορες παραμυθάδες όπως τον πατριό της. Και μπορεί να μην έχει το στοιχείο της έκπληξης του Μάρκες ή το στοιχείο του παράδοξου του Σάμπατο αλλά το κείμενό της  ρέει. Είναι μια λαϊκή συγγραφέας κι εμένα μου αρέσει πολύ αυτή η αμεσότητα που έχει. Λέει κάπου για τα διαβάσματα της ως παιδί:” Ζούσα κάθε ιστορία σαν να ήταν η ίδια μου η ζωη, εγώ ήμουνα το καθένα από τα πρόσωπα, ιδιαίτερα οι κακοί, πολύ πιο γοητευτικοί από τους ενάρετους ήρωες…Διηγιόμουν παραμύθια στ’αδέλφια μου που έμεναν με το στόμα ανοιχτο, τρομερές ιστορίες αγωνίας που γέμιζαν τις μέρες τους με τρόμο και τις νύχτες τους με εφιαλτες, ακριβώς όπως έκανα αργότερα και με τα παιδιά μου και με μερικούς άντρες στην οικειότητα του κρεβατιού, όπου μία καλά ειπωμένη ιστορία έχει συνήθως δυνατή αφροδισιακή επίδραση”. Το βιβλίο είναι εκτός των άλλων και η ιστορία του πως έγινε συγγραφέας. Αυτό το ωραίο ταξίδι της από τη δημοσιογραφία στη συγγραφή, από το φόβο να παραδεχτεί ποια πραγματικά είναι και τι μπορεί να κάνει είναι εξίσου σημαντικό κομμάτι της Πάουλας και είναι ίσως το πιο ελπιδοφόρο. 

Κι όσο για τη στιγμή που διαβάζω αυτό το βιβλίο: τι είναι αυτό τον πράγμα που με πιάνει και όταν είμαι στενοχωρημένη θέλω να διαβάζω μεγάλα και δύσκολα βιβλία; Τώρα που κι εγώ έχω γίνει μόνιμος κάτοικος ενός θεραπευτηρίου και παρακολουθώ στις οθόνες τους χτύπους της καρδιάς της κόρης μου, τι μου ρθε να διαβάσω αυτό το βιβλίο που δεν τελειώνει καλά; Ίσως για να βρω ιστορίες δυσκολότερες από τη δική μου και να πάρω θάρρος. Ίσως για να θεραπεύσω το φόβο με το ίδιο. Ίσως για να δω πως η Ιζαμπέλ μέσα στη δυστυχία έβρισκε την αγάπη και να κάνω κουράγιο. Το δικό μου παιδί πάει καλά ευτυχώς και με έβλεπε να κλαίω με το βιβλίο στα χέρια και με κορόιδευε σαν να μου έλεγε είσαι χαζή. Μπορώ μόνο να σας πω ότι το κομμάτι που αφορά τα νοσοκομεία και τους γιατρούς είναι ακριβώς το ίδιο με όσα ζήσαμε κι εμείς εδώ ακόμη κι αν μιλάμε για άλλες χώρες  και άλλες δεκαετίες.