LAURENCE COSSE – Au bon Roman

Ένα από τα αναγνώσματα του καλοκαιριού ήταν αυτό το βιβλίο. Είχα διαβάσει γι αυτό πριν από μερικά χρόνια όταν εκδόθηκε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις. Τώρα που τα γαλλικά μου πάνε καλύτερα, έψαχνα να το βρω αλλά πότε ξεχνούσα το όνομα του συγγραφέα ( που τελικά είναι γυναίκα), πότε έπαιρνα ένα άλλο που είχε παρόμοιο τίτλο, πότε δεν το είχαν στο στοκ. Το βρήκα μια μέρα αφού είχα πάει οργανωμένη με σκονάκι.

Όχι ότι είναι κανένα αριστούργημα για να με έχει πιάσει τέτοια μανία να το βρω αλλά έχει το ενδιαφέρον του: Δύο βιβλιόφιλοι αποφασίζουν να ανοίξουν ένα βιβλιοπωλείο διαφορετικό από τα άλλα – δε θα πουλάει μπεστ σέλερ αλλά μόνο Τα Καλά Μυθιστορήματα, σύμφωνα με μια μυστική επιτροπή 9 συγγραφέων που δε γνωρίζουν ο ένας τον άλλο. Ωραίο κόλπο ε; Η πραγματικότητα όμως δεν είναι τόσο απλή. Το βιβλιοπωλείο ανοίγει, γνωρίζει ανέλπιστη επιτυχία αλλά η επιτυχία φέρνει και το φθόνο και τον ανταγωνισμό. Τα θετικά δημοσιεύματα σύντομα γίνονται βιτριολικά, οι ιδιοκτήτες κατηγορούνται για ελιτισμό (oh mon Dieu), και οι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων απειλούν να τους βγάλουν απ’τη μέση με κάθε τρόπο.

Εδώ πρέπει να ανοίξουμε μια παρένθεση για να πούμε μερικά πραγματάκια για τα βιβλιοπωλεία στη Γαλλία, τα οποία θα μας βοηθήσουν να καταλάβουμε την υπόθεση του βιβλίου. Ο λόγος μάλιστα που ήθελα να γράψω αυτή την ανάρτηση είναι αυτή η παρένθεση και το βιβλίο η αφορμή J. Υπάρχει ένα εκδοτικό φαινόμενο που φαίνεται να είναι μοναδικό σε αυτή τη χώρα. Το αποκαλούν «La rentrée littéraire», και συμβαίνει δυο φορές το χρόνο – το Σεπτέμβριο και τον Ιανουάριο. Είναι οι δύο περίοδοι κατά τις οποίες εκδίδονται τα πιο πολλά βιβλία. Αλλά μιλάμε για πολλά βιβλία. Και κυρίως μυθιστορήματα. Για παράδειγμα τον Ιανουάριο του 2014 εκδόθηκαν 547 μυθιστορήματα εκ των οποίων 352 Γαλλικά και 195 μεταφρασμένα. Το Σεπτέμβριο του 2014, πριν λίγες εβδομάδες δηλαδή, εκδόθηκαν 607 μυθιστορήματα εκ των οποίων 404 Γαλλικά. Η δε πιο πρόσφατη «λογοτεχνική επιστροφή» διαφημιζόταν από τον Ιούλιο ως φαντασμαγορική, ως επιστροφή 5 αστέρων, με μεγάλα ονόματα όπως ο Καρέρ, ο Φονκινό και ο Ντελακούρ. Αυτές οι δυο περίοδοι δίνουν το ρυθμό σε όλη την υπόλοιπη χρονιά.

Πίσω στο βιβλίο τώρα: Οι δυο βιβλιοφάγοι που αποφασίζουν να συνεργαστούν θέλουν να αποφύγουν να βάζουν στο βιβλιοπωλείο τους «les nouveautés» το καινούριο πράμα, ας πούμε, γιατί υποστηρίζουν ότι στο μεγαλύτερο μέρος του είναι σκουπίδια. Απ’όλη αυτή την παραγωγή λέει ο ήρωας είναι ζήτημα να ξεχωρίζουν κάθε χρονιά 4-5 μυθιστορήματα που θα μείνουν και στο μέλλον. Και ξεκινούν ένα ωραίο παιχνίδι προσπαθώντας να καταρτίσουν μια λίστα με τα 3.000 καλύτερα μυθιστορήματα, Γαλλικά ή μη από τους κλασσικούς χρόνους μέχρι σήμερα. Κάνουν κάποιες (μικρές) υποχωρήσεις για βιβλία που δεν είναι ακριβώς μυθιστορήματα αλλά πέραν τούτου, το βιβλιοπωλείο έχει αποκλειστικά ένα είδος.

Αυτό που μου άρεσε λοιπόν πιο πολύ στο βιβλίο δεν ήταν τόσο η υπόθεση. Βρήκα λίγο κλισέ το ότι η μια εκ των ιδιοκτητών είναι πάμπλουτη και αποφασίζει να ρίξει τα χρήματα της στο βιβλιοπωλείο γνωρίζοντας εκ των προτέρων ότι μάλλον δεν θα τα πάρει ποτέ πίσω. Όπως στα μυθιστορήματα με ρομάντζα ο ήρωας είναι ψηλός, όμορφος, με θεληματικό πηγούνι ΚΑΙ πλούσιος, έτσι και η ηρωίδα μας είναι βιβλιόφιλη, γοητευτική, καλλιεργημένη ΚΑΙ πλούσια! Και θέλει να δώσει τα ωραία της λεφτάκια σ’ένα φτωχό βιβλιοπώλη που γνώρισε στις διακοπές της σ’ένα ορεινό χωριό.

Ο έτερος εκ των πρωταγωνιστών είναι πιο πιστευτός θα έλεγα, λίγο μισάνθρωπος, λίγο καταναγκαστικός, πολύ σίγουρος για το τι σημαίνει Καλό Βιβλίο. Κι εκεί έγκειται νομίζω και το ζουμί του μυθιστορήματος που νομίζω θα αρέσει σε όλους όσους αγαπούν το καλό μυθιστόρημα: μεγάλο βάρος της υπόθεσης έγκειται στην αναφορά σε άλλα βιβλία, σε άλλα μυθιστορήματα, σε άλλους συγγραφείς. Είναι σαν η συγγραφέας να συντάσσει τη δική της Βίβλο και να καλεί όλους τους προσωπικούς της Αγίους να μας τους συστήσει. Από όσους προτείνει δεν ήξερα ούτε τους μισούς αλλά άρχισα να κρατάω σημειώσεις για να πηγαίνω ενημερωμένη στα βιβλιοπωλεία.  Και αυτή τη στιγμή δεν έχω ούτε το βιβλίο εδώ (έμεινε πίσω στην Ελλάδα μαζί με τη μάσκα και το αντηλιακό, τι να τα κάνεις άλλωστε εδώ; ) για να σας πω πέντε ονόματα που προτείνει ούτε το σκονάκι. Έχω σκοπό να το ανακτήσω τα Χριστούγεννα και να επιτεθώ στα γαλλόφωνα βιβλιοπωλεία με νέο κέφι και αγνοώντας πάντα την καινούρια παραγωγή. Κάτι άλλο που κατάλαβα διαβάζοντας αυτό το βιβλίο είναι πόσο άσχετη είμαι με τη Γαλλική λογοτεχνία. Έχω αποφασίσει όμως να το διορθώσω αυτό, να ‘ναι καλά και οι εκδόσεις Πόλις που μεταφράζουν πολλούς ωραίους τίτλους.

Ένας συγγραφέας πάντως που άκουσα φέτος για πρώτη φορά είναι ο Αμερικάνος James Salter, ο οποίος είναι λέει ένας από τους σπουδαιότερους εν ζωή συγγραφείς του αιώνα μας και τον οποίο αγνοώ πλήρως. Στη φετινή Σεπτεμβριάτικη rentrée, σκίζει!