ANDRE BRINK – A dry white season

 Πριν λίγες μέρες διάβασα στον τοπικό τύπο μια ανακοίνωση: ο Αντρέ Μπρινκ, ο διάσημος Νοτιοαφρικανός συγγραφέας έρχεται στις 5 Φεβρουαρίου στις Βρυξέλλες» . Μου κάνουν εντύπωση κάτι τέτοια, γιατί ένας άνθρωπος που είναι διάσημος σε μια χώρα σε κάποια άλλη είναι παντελώς άγνωστος.

Έψαξα λοιπόν να μάθω ποιος είναι αυτός ο Νοτιοαφρικανός με το γαλλοπρεπές (Αντρέ) όνομα και κατέληξα να αγοράσω το πιο γνωστό του βιβλίο. Λίγες πληροφορίες για τον Μπρινκ βοηθάνε να βάλουμε το βιβλίο σε ένα πλαίσιο: ο συγγραφέας γεννήθηκε στη Νότια Αφρική το 1935. Ήταν από τους πρώτους συγγραφείς της χώρας του που έγραψε στα Αφρικάνερ, αυτή τη γλώσσα απόγονο των Ολλανδικών που μιλούσαν οι πρώτοι Ολλανδοί άποικοι της περιοχής που τώρα είναι η χώρα Νότια Αφρική. Ο Μπρινκ ανήκει σε μια ομάδα συγγραφέων που έγιναν γνωστοί με το όνομα “The Sixty-ers”) και οι οποίοι έγραφαν στα Αφρικάνερ και μίλησαν πρώτοι για θέματα ταμπού όπως το σεξ και το απαρτχάιντ. Έφυγε για λίγα χρόνια και ήρθε να ζήσει στην Ευρώπη, τα βιβλία του απαγορεύτηκαν, αλλά γύρισε στο Γιοχάνεσμπουργκ το 1967 για να αποδεχτεί, όπως λέει την πλήρη ευθύνη όσων γράφει, όχι ως μέλος μιας μικρής λευκής κοινότητας αλλά ως συγγραφέας που ανήκει περισσότερο στην Αφρική παρά στην Ευρώπη». Σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει, η Νότια Αφρική δεν έχει απαρτχάιντ πια αλλά ο Μπρίνκ συνεχίζει να λέει τη γνώμη του ακόμη κι αν έτσι δημιουργεί εχθρούς. Η δήλωση του ότι η κυβέρνηση ANC (African National Congress) θα μπορούσε να θεωρηθεί εχθρός του λαού μας λέει ότι προέρχεται από τη βαθιά του απογοήτευση «και τις υψηλές προσδοκίες που είχα. ..Να βλέπεις ανθρώπους που θεωρούσα φίλους, πραγματικά ευαίσθητους και έξυπνους ανθρώπους να φέρονται με ακατανόμαστους τρόπος, να επαναλαμβάνουν όλες τις προβλέψιμες ανοησίες των προκατόχων τους… Νόμιζα ότι θα ήταν διαφορετικοί» (από τον Guardian).

Το θέμα του βιβλίου που διάβασα (Μια ξερή λευκή εποχή –υπάρχει στα ελληνικά από τις εκδόσεις Χατζηνικολή) είναι σχετικό με αυτή την απογοήτευση που αναφέρει ο συγγραφέας. Ο ήρωας του είναι ένας λευκός  δάσκαλος σε ένα σχολείο του Γιοχανεσμπουργκ, που ζει μια φυσιολογική ζωή. Παντρεμένος, με τη γυναίκα του και τα παιδιά του , στο ωραίο τους σπίτι . Δεν έχουν καν υπηρέτες. Και ξαφνικά ο μαύρος επιστάτης του σχολείου του, του ζητάει να βοηθήσει με την εκπαίδευση του μεγαλύτερου γιου του. Ο Μπεν με την καλή του τη διάθεση δε βλέπει τίποτε κακό σε όλο αυτό αλλά μπλέκεται σε μια ιστορία που ούτε ο ίδιος δε φαντάζεται. Κι από κει που κάπως δικαιολογούσε όσα διάβαζε στην εφημερίδα για τη βία, για τις φυλακίσεις, για ανθρώπους που εξαφανίζονται τώρα δεν μπορεί να τα αγνοήσει πλέον. Οι άνθρωποι που πεθαίνουν είναι άνθρωποι που γνωρίζει, είναι άνθρωποι σαν κι αυτόν, είναι με τους καλούς. Οι κακοί ποιοι είναι και μέχρι που είναι ικανοί να φτάσουν;

Αυτή η πάλη με τον εαυτό του και όλη του την προηγούμενη ζωή, αυτή η πάλη την οποία ο Μπεν θα φτάσει μέχρι τα άκρα, είναι που κάνει το βιβλίο αριστούργημα και φρέσκο ακόμη και σήμερα. Σήμερα μπορεί να μην υπάρχει απαρτχάιντ. Και ίσως στα δημοκρατικά καθεστώτα του Δυτικού κόσμου να μην πεθαίνουν άνθρωποι από τα βασανιστήρια (τους πηγαίνουμε σε άλλα νησιά). Όμως ο λευκός είναι παντού προνομιούχος και έχει το δικαίωμα να ελπίζει. Δεν είμαι σίγουρη ότι ισχύει για τους υπόλοιπους.

“It’s a terrible thing that happened” said Ben awkwardly.

“Well, we knew it was going to happen, didn’t we?”

Ben was shocked by Stanley’s nonchalance. “How can you say that? I was hoping all the time – “

“You’re white”. As if that summarized everything. “Hope comes easy to you. You’re used to it”

“Surely that’s got nothing to do with black or white!”

“Don’t be so sure” For a moment his violent laugh filled the small room.

 

 

 

#readathon15 -Ένα μυθιστόρημα Αφρικανού συγγραφέα